Geschreven door Philipp de Vries
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Onvrede
29 oktober 2024
Titel: zelfacceptatie als levensopdracht

Onvrede – zelfacceptatie als levensopdracht

Ik ben soms in oorlog met mezelf. En typerend voor zo’n figuurlijk-emotionele oorlogstoestand is, dat dan elke nuancering, verzachting of redelijkheid naar jezelf toe verdwijnen. Ik raak dan makkelijk in de war: wat veilig en vertrouwd voelt – patronen, opvattingen, emoties – is daadwerkelijk maar al té vertrouwd. Op zo een moment steken de oude demonen weer hun kop op: zelfhaat en afkeuring over mijn geaardheid die met de paplepel ingegoten zijn, komen dan op verrassende maar toch steeds op soortgelijke manier weer boven water. Hoe stelliger ik in gevecht ga met deze demonen hoe ingewikkelder het gevecht, want de demonen weten makkelijk van gedaanten te wisselen, en een steeds verfijnder jasje aan te trekken.

Zo fluisterden de demonen me eerst in dat ik zondig ben, er niet mag zijn, afkeurenswaardig, walging wekkend, zelfs een mislukking. Als de spookgeesten merken dat ze me zo niet meer kunnen pakken, krijgen ze een subtielere gedaante. Dan fluisteren ze zinnen als: jij zult nooit een gelukkige relatie krijgen want dat is niet weggelegd voor homo’s. En als ik denk, ook deze onzin weg geredeneerd te hebben, dan komt een demon op mijn pad die me laat geloven dat ik zelf diegene ben die geen vervulde relatie wil, en die het ook op een breder vlak van interpersoonlijke relaties niet verdient om gelukkig te zijn.

Deze demon heeft een naam in de filosofie die ik voor het eerst bij de filosofe Martha Nussbaum tegenkwam. Zij heeft het over “adaptive preferences” in het kader van haar “capabilities approach”; een raamwerk met 10 basisvaardigheden die een vetrekpunt voor het creëren van randvoorwaarden voor een waardig en vrij menselijk bestaan bevat. In plaats van als vetrekpunt voor het goede leven en de ontwikkeling van mensen hun daadwerkelijke op dit moment aanwezige subjectieve voorkeuren te nemen, wil Nussbaum ook rekening houden met mogelijk schadelijke, aangeleerde en gesocialiseerde overtuigingen, voorkeuren en wensen. Dat wil zeggen: Waak ervoor om te makkelijk mee te bewegen in wat je is aangeleerd, als dit niet vanuit jouw authentieke, echte zelf, jouw echte eigen persoonlijkheid kan worden beaamd.

Hoe kom ik dus van deze innerlijke toestand van onvrede naar vrede met mezelf? Zoals vaak hielp me dit filosofisch raamwerk om te bevatten wat de demonen uit het verleden deden met mij: Zij lieten me iets geloven over mezelf en iets wensen dat niet echt bij mij als persoon hoort. Een innerlijk gevecht met behulp van redenatie leek het passende antwoord hierop. Maar hier sloeg ik weer door in het analyseren en beredeneren, want, zoals gezegd, de demonen weten zich aan te passen en makkelijk mee te bewegen.
Ik begreep wat er aan de hand was. Ik moet het feit aanvaarden dat er nieuwe, authentieke en niet schadelijke overtuigingen bestaan, naast restanten van het verleden. Die doorgronden, doorvoelen, doorleven om uiteindelijk te groeien in mijn wensen en overtuigingen over mezelf en voor mezelf. En steeds luisteren naar mijzelf, en daarbij zachtaardig en oprecht betrokken blijven. Wat wil ik nu echt? Dit zal een levensopgave blijven en helpen om vrede met mezelf te vinden.

En waar blijft de ander in dit verhaal? Wat mij betreft is met mijzelf in vrede te zijn het uitgangspunt; pas dan kan je anderen steunen in hun streven naar een vreedzamere en verdraagzamere wereld. Daarna kan er dan begrip voor de ander zijn en een echte dialoog ontstaan.

gepubliceerd op 29 oktober 2024