Geschreven door Jasmijn Dijkman
Voorgelezen door Sanne van Deursen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Onvrede
22 oktober 2024
Titel: War
War
In juni had ik het voorrecht de wereldassemblee van de Council for World Mission bij te wonen. Deze organisatie is in 1977 als een fusie van een aantal Britse zendingsorganisaties ontstaan, toen het besef doorbrak dat de dekolonisatie betekende dat de zending moest veranderen. Men omarmde een zendingsmodel gebaseerd op gelijkwaardigheid en wederkerigheid. Het thema van de assemblee was ‘Rise to Life: Together in Transformation (Opstaan ten leven: samen in transformatie).
Een van de sprekers was Verene Shepherd, hoogleraar geschiedenis aan de University of the West Indies. Zij hield een gloedvol betoog over het belang van historisch bewustzijn, en geschiedenisonderwijs. Over de transformerende mogelijkheden die geschiedbeoefening kan bieden, juist voor samenlevingen die gekoloniseerd zijn geweest. Landen waar men, vanwege schaamte, de geschiedenis liever zou vergeten.
Die avond schoof ik na het diner nog even aan bij haar tafel om haar te bedanken – in de eerste plaats natuurlijk voor haar prachtige toespraak. Daarnaast vertelde ik haar dat ik uit Nederland kwam, en dat ik mijn dank en bewondering wilde uitspreken voor de manier waarop zij in 2013 het Zwarte Piet-debat een nieuwe impuls had gegeven.
Haar gezicht betrok even, ze keek een van haar reisgenoten aan. Ze lachten. “Jij herinnert je dat?!”. En ze vertelde over de totaal onverwachte en overweldigende hoeveelheid hatelijke berichten die zij naar aanleiding van haar interventie van Nederlanders had mogen ontvangen. Ze was er nog steeds door geraakt. Had ik er goed aan gedaan deze beerput open te trekken?
Ik vertelde dat ik haar dankbaar was omdat ik zelf al heel lang bedenkingen had gehad bij Zwarte Piet, maar dat ik mij altijd een beetje laf op de vlakte had gehouden als mensen mij ernaar vroegen. Dat haar moed mij had geholpen om in gesprekken daar stelliger over te zijn.
Misschien raakt haar betoog voor de transformerende kracht van de geschiedbeoefening de voormalig koloniserende samenlevingen wel net zozeer. Misschien kan historisch bewustzijn ons een weg wijzen tussen de schaamte van ‘links’ en de misplaatste trots en nostalgie van ‘rechts’. Ook in onze samenleving is het koloniale verleden nog niet verwerkt, is het een onvoltooid verleden tijd. Zo zijn de woorden die keizer Haille Selassie in 1963 tot de VN sprak, die door Bob Marley op muziek werden gezet, en waarmee professor Shepherd haar betoog eindigde nog steeds actueel:
“Totdat het gedachtegoed dat het ene ras superieur en het andere inferieur acht eindelijk, en blijvend, ontkracht en verlaten is; totdat er geen eerste- en tweederangsburgers meer zijn van enig land; totdat de kleur van iemands huid zo onbelangrijk is als de kleur van diens ogen […] zal de droom van blijvende vrede, wereldburgerschap, en internationale moraliteit, een vliedend droombeeld blijven, dat kan worden nagejaagd, maar nooit zal worden bereikt.”
gepubliceerd op 22 oktober 2024