Geschreven door Margriet Dijkmans van Gunst
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Glijbaan

Pers-pec-ti-vis-ti-sche. Ik breek mijn tong als ik dit woord de eerste keren uitspreek. Oef wat ben ik stijf…

Lammert Kamphuis, filosoof en schrijver van het boek “Filosofie voor een weergaloos leven” introduceerde dit begrip. Hij beschrijft het als het vermogen om buiten je eigen kader, je opinies en je opvattingen te denken.
Toen ik erover hoorde, moest ik denken aan de angsten die ik doorsta als mijn kleinkinderen van een hoge glijbaan willen. Ik zie ze al te hard gaan, achterover kiepen tijdens het glijden en keihard op hun achterhoofdjes terecht komen. Het liefst mijd ik al die glijbanen… totdat ik ineens een kind zie dat achterstevoren op zijn buik de glijbaan afgaat. Wat een verademing, ik zie dat hij controle heeft en mijn angst zakt weg. Plotseling voel ik me perspectivistisch lenig omdat ik dit zie en daarmee in mezelf een grens verleg… Gelukkig toch minder stijf dan ik dacht…

Kamphuis ziet filosoferen als een training in perspectivistische lenigheid. Door vanuit verschillende perspectieven het leven te beschouwen, kun je beter relativeren en lukt het soms om anders naar jezelf en anderen te kijken. Zo haalt hij een beeld van de Spaanse filosoof José Gasset aan over hoe mensen hun bestaan kunnen ervaren.
‘Het leven is als wakker worden op een podium. Het toneelstuk waarin je terecht gekomen bent, is al begonnen. De andere spelers reageren op je… Met je geboorte ben je direct in de enige uitvoering van je leven terecht gekomen. Je hebt hier zelf niet voor gekozen en je bent er niet op voorbereid. Want het leven kent geen generale repetitie. Het is slechts één keer geprogrammeerd en je mag het niet overdoen.’ 

Dit perspectief raakt me. Je stapt in een bestaand, uniek spel en als je sterft gaat het spel door. Dat relativeert mijn gevoel dat ik voor heel veel verantwoordelijk ben. Ik draag een klein deeltje bij en anderen doen dat ook.

Of om met Thich Nhat Hanh te spreken:
‘Stel je voor dat we een golf op de oceaan zijn, omgeven door vele, vele golven. Als de golf diep in zichzelf kijkt, zal ze zich beseffen dat haar bestaan afhankelijk is van de aanwezigheid van alle andere golven. Haar opkomen en ontrollen, haar groot of klein zijn, hangt volledig af van de aard van de andere golven.’ 

Deze beelden helpen me om op een andere manier naar mijn werkelijkheid te kijken. Ik oefen in het verleggen van mijn grenzen en wil kritisch  durven kijken naar schijnbaar vanzelfsprekende ideeën en handelingen. Daardoor ben ik minder bang voor die glijbaan, durf ik meer los te laten en durf ik onrecht aan te kaarten.

Deze voortdurende oefening in perspectivistische lenigheid is wellicht de sleutel tot een minder stijf, weergaloos leven.

 

gepubliceerd op 21 april 2021