Geschreven door Marion Sanders
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Onvrede
17 september 2024
Titel: Ik ben niet heel

Ik ben niet heel

Van Jan Elburg die leefde van 1919 tot 1992, het gedicht Dit verdriet.

Dit verdriet is echt zoals
een valse edelsteen echt glas kan zijn:
ik besef het wel, ik eet en leef
en er zijn erger dingen, ook voor mij,
maar toch…

ik zie de vogels, toch: ik hoor ze niet.
ik hoor de vogels, toch zij zijn verborgen.
ik ben niet heel.

ik ben een halve zoen,
een halve streling,
ik ben niet heel.

Er is onvrede, onbehagen in mij over mijzelf.
En met het stijgen der jaren, stijgt ook het gevoel. Er valt niet meer terug te draaien en het kan alleen maar opstapelen in dunne of dikke plakken. Dikke plakken zijn het niet meer, alleen dunne plakken blijven nog over.
Ik kan ook niet zoveel dikke plakken meer tillen. Ik ben al kleiner geworden en weeg minder.
Ben ik weerbaarder geworden, minder kwetsbaar? Ik zou het niet weten. Maar de woorden ‘weerbaar’ en ‘kwetsbaar’ vind ik wel boeiend om wat verder op in te gaan. Lastig, want het zijn zulke brede begrippen, dat ik daarin een richting moest zoeken van waaruit ik ze wilde belichten en dan nog maar een tipje kan laten zien.

Religie en humanisme. Grote woorden, klein verhaal.
Er zit veel kwetsbaarheid in religies.
Kwetsbaarheid komt in het Boeddhisme weinig voor. Men spreekt over mededogen en compassie. Waarvan mededogen het kostbaarste geschenk is van wat er is. Je voelt je kwetsbaar en je voelt compassie en mededogen naar de andere toe.
In het Hindoeïsme spreekt men liever over ‘de kostbaarheid van het menselijk leven’ Inge-bed in een respectvolle houding waarin iets positiefs centraal wordt gesteld.
In de Islam is de Ramadan de tijd van reflectie en aandacht voor de kwetsbare mens voor verdraagzaamheid, vrijgevigheid, liefdadigheid en saamhorigheid.
In het Jodendom is er geen kwetsbaarheid, maar de kwetsbaarheid is van het Joodse volk in het algemeen, door de geschiedenis heen.
En in het Christendom wordt Christus als een kwetsbaar klein kind geboren. Hier wordt het Christendom soms ook wel gezien als een geloof voor kwetsbaren, eerder dan voor overwinnaars.

In het Humanisme zit veel weerbaarheid en dat ben je niet zonder meer.
Weerbaar ben je tegen iets of iemand.
Geestelijke weerbaarheid in de Humanistische traditie houdt in dat men een zekere zeg-genschap heeft over het eigen leven en kan behouden. Weerbaarheid is dus niet alleen voor ‘mensen met problemen’, maar voor iedereen. Men moet sowieso als mens geestelijk weerbaar zijn of men nu in de problemen zit of niet.
-Verantwoordelijkheid als weerbaarheid tegen het afschuiven van schuld en tegen onver-schilligheid.
-Rechtvaardigheid als weerbaarheid tegen uitbuiting en vernedering.
-Moed als weerbaarheid tegen angstige lafheid en zwijgcultuur.
-Solidariteit als weerbaarheid tegen sociale ongelijkheid.
-Diversiteit als weerbaarheid tegen de dominantie van een monocultuur.
-Duurzaamheid als weerbaarheid tegen het bederven van o.a. het klimaat.
En zo heeft vrijheid een permanente weerbare verhouding tot haar ‘tegendeel’ onvrijheid of slaafsheid.

Nu mijn leeftijd “tussen jong en oud in is”, wat ik een geweldige uitspraak vind, durf ik hardop te zeggen dat ik spijt heb hoe ik mijn leven heb laten leiden en sturen. Ja, dat ik daar onvrede, onbehagen over heb.
Niet zeggen: “Het is nu eenmaal zo gegaan”. Nee, ik had onvoldoende lef om weerbaar te zijn. Liet me te gemakkelijk afschepen met negatieve uitlatingen jegens mij. En geloofde niet in mezelf.
Daar heb ik nu oprecht spijt over. Dat ik niet weerbaar was voor wat ik waarschijnlijk wel had gekund.
Uiteraard heb ik door de jaren heen wel een soort schild om me heen weten op te bouwen.
Maar wat ik niet kwijt ben geraakt is de ware “ik”. Als er zwakke, kwetsbare momenten zijn, staat die ware “ik” vooraan in de rij.
Dat heeft me geleerd dat je in het sociale leven vele aanpassingen kunt doen, maar als het er wezenlijk op aankomt, als het te dicht op je ware “ik” komt, is je pure karakter duidelijk zichtbaar, zeker voor jezelf.
Daar moet ik mee dealen, daar ligt mijn onvrede.
Daarin ben ik niet heel.

gepubliceerd op 17 september 2024