Geschreven door Herman Vinckers
Voorgelezen door Gert van Drimmelen
Geluidsmontage Seth Mook
Thema: Vraatzucht
In de zomer van 2018 maakten mijn partner Ruud en ik een cruise naar Noorwegen. Het reusachtige schip met 2650 passagiers en ruim 1000 bemanningsleden legde bijna elke ochtend ergens aan, waarna we een hele dag de tijd hadden om de kustplaatsen en, als letterlijk en figuurlijk hoogtepunt, de Noordkaap te bezoeken.
Ook aan boord hoefden we ons geen moment te vervelen. Er waren theaters, winkels, een kerkzaal, er werd van alles georganiseerd om de passagiers te vermaken en er waren uitgebreide sportfaciliteiten. En er waren restaurants, veel restaurants. Buffetrestaurants die bij de prijs waren inbegrepen en specialiteitenrestaurants, waaronder een filiaal van De Librije, waarvoor je moest bijbetalen.
We hebben het nog heel vaak over onze cruise. Voor ons – gewend aan afzien op de fiets of op wandelschoenen en in een tent – was dit niet minder dan een sprookje. Met de fjorden om ons heen, het zonlicht tot laat in de avond en een bemanning die ons voortdurend in de watten legde. ‘Hello Mr. Herman, Mr. Ruud, how was your day?’ En dan konden we ook nog eens eten wat, waar en wanneer we wilden. Het buffet was van 7.00 tot 11.00 uur open voor het ontbijt, van 10.00 tot 16.00 uur voor de lunch en vanaf 15.00 uur kon je aanschuiven voor het avondeten. En wie niet genoeg had gegeten, kon laat op de avond nog een warme snack gaan halen. Zo’n omgeving vereist enige zelfbeheersing, en in elk geval enige compensatie. Wij gingen daarom ook elke dag naar de sportschool aan boord. In de vroege ochtend, op een bijna lege maag, naar een spinning-klas. Of later op de dag, na een stadsbezoek, nog even hardlopen op de band of sjorren aan gewichten.
Het sprookje had ook een grimmige kant. Over de schade voor het milieu had ik van tevoren niet goed nagedacht. Ik wist wel dat vliegen slecht is, maar een boot, ach… Achteraf begreep ik dat cruiseschepen júíst heel vervuilend zijn.
Bij het buffet waren we af en toe getuige van ruziënde medepassagiers – omdat iemand voor kroop of net het laatste van dit of dat voor de neus van de ander had weggekaapt, ik weet het niet. Terwijl er zo’n overvloed was en alles meteen weer werd aangevuld. Beschamend ook wel: wij kunnen ons ongegeneerd klem eten, terwijl het grootste deel van de wereldbevolking amper aan voldoende voedingsstoffen kan komen.
In zijn boek De zeven hoofdzonden: handleiding voor de 21e eeuw noemt de Spaanse filosoof Fernando Savater dat de meest kwalijke kant van de vraatzucht (ook wel: gulzigheid of onmatigheid): zondigen is menselijk, geníéten is menselijk, en onze begerigheid houdt de economie en daarmee onze samenleving draaiende, maar waar in het grensgebied van genot en gulzigheid de wijzer doorslaat naar de verkeerde kant, gaat het plezier van de een ten koste van anderen. Dat jij door je gulzigheid het eten van anderen verorbert is – letterlijk – onverteerbaar. Hij herinnert eraan dat in veel religieuze tradities eten, en vooral sámen eten, een min of meer gewijde, soms bijna heilige bezigheid is. Met een zegening vooraf en achteraf wordt uitgedrukt dat niet wij mensen het zijn die uiteindelijk het voedsel verschaffen, maar dat het God is die erin voorziet. En dat is een besef dat genot terugbrengt tot een menselijke maat.
Het zorgeloze verblijf in luilekkerland-aan-boord kreeg voor mijzelf nog een gunstige wending. Bij onze spinning-instructeur lieten we op een gegeven moment een gezondheidscheck doen, waaruit onder meer bleek dat ik vele kilo’s zwaarder was dan ik mezelf altijd had voorgehouden. Het heeft ertoe geleid dat ik na de cruise ben blijven spinnen en uiteindelijk mijn gewicht op een acceptabel niveau heb kunnen krijgen. De verleiding van lekker en veel eten komt nog geregeld op mijn weg, maar ik realiseer me nu meer het gevaar ervan en kies toch meestal voor de matigheid.
Is ons sprookje voor herhaling vatbaar? In Noorwegen (en elders) is men niet onverdeeld blij met de komst van massale cruiseschepen en massa’s dagjesmensen die weinig besteden omdat aan boord immers alles ‘gratis’ is. En onze aarde zucht en steunt al zo onder onze vervuilende activiteiten. Eigenlijk kán het niet meer. Misschien een keer een Rijncruise dan, op een veel kleiner schip, met veel minder mensen? Wie weet…
gepubliceerd op 4 oktober 2022